“Vroeger begeleidde ik vooral mannelijke bedrijfsleiders,” vertelt Sandra, “maar tegenwoordig coach ik meer vrouwen. Plots kreeg een groot deel te maken met een energiedip en twijfels over hun job, relatie … Allemaal bleken ze in de menopauze te zitten, dus ik besloot om me er verder in te verdiepen.”
Sandra ontdekte in een Britse studie dat 60% van de vrouwen in de menopauze het moeilijk heeft op het werk. Een vergelijkbaar onderzoek van Securex komt uit op 55%. Uit die laatste navraag blijkt ook dat 87% ooit symptomen ondervond. “Dat is erg verontrustend als je bedenkt dat er 50% vrouwen op de werkvloer zijn,” vult Sandra aan.
Wat is de menopauze?
Een vrouw is in de menopauze wanneer ze exact 1 jaar lang geen menstruatie meer heeft gehad. Ze is dan niet meer vruchtbaar. De periode daarvoor, waarbij het lichaam overgaat van vruchtbaarheid naar onvruchtbaarheid, noemen we de perimenopauze. Deze periode kan vele jaren duren.
Tijdens de perimenopauze produceert het lichaam steeds minder vrouwelijke hormonen (oestrogeen en progesteron). Die hormoonschommelingen gaan vaak gepaard met lichamelijke klachten, die qua ernst erg kunnen verschillen van vrouw tot vrouw.
Hoe kunnen menopauzeklachten je professionele leven beïnvloeden?
Christel: “Vermoeidheid, slecht slapen, verminderde energie en concentratie, prikkelbaarheid, het gevoel dat je het werktempo niet meer aankunt … Het zijn typische klachten, maar op de werkvloer linken vrouwen ze zelden met de menopauze. En ze zijn niet alleen: zelfs huisartsen denken bij zo’n patroon niet meteen aan de overgang.”
Sandra: “Sommige vrouwen krijgen onterecht de diagnose van een burn-out of depressie.
Een minderheid is ook bang dat hun klachten – en dan vooral de brain fog – duiden op alzheimer. Dat is meestal niet het geval, want het is een van de meest voorkomende symptomen van de perimenopauze.”
“De menopauze en perimenopauze worden dus nog onderbelicht en onderschat, en kunnen net daardoor op termijn leiden tot een burn-out. Op die leeftijd heb je namelijk meer verantwoordelijkheden op je werk, en ligt de lat nog hoger dan vroeger. Je blijft maar doorgaan, terwijl je vergeet dat je niet meer dezelfde persoon bent als 20-30 jaar geleden – hoe graag je dat ook wilt. Zo geraak je natuurlijk uitgeput.”
Hoe gaan werknemers om met het taboe rond de (peri)menopauze?
Sandra: “Ik hoor van vele vrouwen dat ze oprecht blij zijn met de recente aandacht, onder andere door het opiniestuk van politica Gwendolyn Rutten. Maar er is ook voorzichtigheid, omdat niet elke vrouw evenveel klachten ondervindt van de menopauze. Bij sommigen leeft dus ook angst: ‘we moeten opletten dat we onszelf niet uit de markt halen’.”
“Mannen staan er wel voor open om de menopauze bespreekbaar te maken, maar ze weten simpelweg niet hoe. Het blijft een delicaat thema, en ze leggen soms onnodig een verband met seksualiteit en intimiteit.”
Christel: “Vrouwen durven er vaak niet over spreken, zeker als de diagnose niet expliciet wordt gesteld. En als ze die wél krijgen, dan botsen ze op het taboe: op de werkvloer blijft de menopauze niet of moeilijk bespreekbaar.”
Sommige werkgevers hebben wel een eigen menopauzebeleid. Wat vinden jullie daarvan?
Christel: “Ik ben van mening dat er geen apart menopauzebeleid moet komen, want anders profileer je het echt als ‘weer zo’n vrouwenprobleem’. Ik zou het plaatsen in het algemene verzuimbeleid, waarbij we altijd adviseren om goed te luisteren naar je medewerkers. Waar hebben ze precies last van?”
“Daarmee bedoel ik niet hun medische klachten, maar de impact daarvan op hun inzetbaarheid. Welke taken gaan moeilijker? Wat hebben ze nodig om dat werk gemakkelijker te maken? En hoe kan jij daar als werkgever bij helpen? Wees flexibel en laat de werknemer zelf mee nadenken over de vragen en mogelijke oplossingen. Die oprechte, begripvolle aandacht is zó belangrijk.”
Sandra: “Volgens mij zou een menopauzebeleid juist het taboe mee kunnen doorbreken.
Als de menopauze of je menstruatie ervoor zorgen dat jij last ondervindt op het werk, dan moet je daarover kunnen praten – bijvoorbeeld met een aangewezen vertrouwenspersoon. Het lijkt me zeker geen slecht idee om dat formeel op te nemen in je personeelsbeleid.”
“Je kan ook infosessies organiseren voor vrouwen uit de doelgroep (vanaf 40 jaar) – of zelfs voor het hele bedrijf, om zo echt het taboe aan te kaarten. Of peil via enquêtes of werkgroepen naar hun concrete verwachtingen, eventueel onder begeleiding van een expert. Willen ze in die fase een ander carrièrepad inslaan? Zorg dan voor interne mobiliteit. Vragen ze om rust of ontspanning?
De mogelijkheden zijn eindeloos: yogasessies, sportmomenten, koelere werkruimtes …”
Staan andere landen verder in hun menopauzebeleid dan België?
Sandra: “In 2021 bracht de Britse presentatrice Davina McCall de documentaire ‘Sex, Myths and the Menopause’ uit. Dat heeft daar toen heel wat in gang gezet in de Britse politiek, o.a. over de terugbetaling van hormoontherapie. Ook in Zweden leeft het onderwerp heel erg, maar daar lag altijd al een sterke focus op werkbaar werk.”
Christel: “In Nederland zijn ze daar ook beter in. Zo zijn er bijvoorbeeld veel meer menopauzeconsulenten dan in België. Maar onze noorderburen hebben sowieso al een meer open praatcultuur dan wij.”
“Werkgevers mogen natuurlijk niet alleen focussen op die kleine groep die door de menopauze drastische beslissingen neemt. Daartegenover staat namelijk een grotere groep: vrouwen die geen of weinig klachten hebben, en zij die maar blijven doorwerken, omdat ze hun klachten niet durven delen. Infosessies geven hen een belangrijk signaal, want die openheid kan hen stimuleren om mee na te denken over een oplossing.”
Kunnen we de menopauze linken aan hoger verzuim?
Christel: “De link tussen de menopauze en het werk is nog nauwelijks onderzocht. We weten wél dat zowel mannen als vrouwen van hogere leeftijd zich meer schuldig maken aan langer verzuim; kort verzuim zien we meer bij jongeren. Vrouwen verzuimen wel meer dan mannen en zijn vaak ook langer afwezig, maar ze hebben ook wel meer gezondheidsklachten. Volgens onderzoek is dat hogere verzuim bij vrouwen trouwens te wijten aan gezondheidsvariabelen én de thuissituatie. Vrouwen verrichten bijvoorbeeld nog steeds meer huishoudelijk werk dan mannen.”
“De menopauze kan daarin zeker een rol spelen. In het algemeen ontwikkelen heel wat vrouwelijke klachten zich al relatief vroeg. Denk maar aan menstruatiepijn, borstkanker of endometriose – een aandoening waarbij cellen van het baarmoederslijmvlies ook buiten de baarmoeder groeien. Tegelijk stellen we vast dat bijvoorbeeld prostaatproblemen bij mannen veel later optreden, na de arbeidsleeftijd.”
Sandra: “Het gaat hier uiteraard niet om een gevecht voor aandacht tussen mannen en vrouwen. Het belangrijkste is om te luisteren naar iemand die het moeilijk heeft, en samen op zoek te gaan naar oplossingen.”
De menopauze en je verzuimbeleid
Als werkgever heb je talloze mogelijkheden om het mentale welzijn van je medewerkers te ondersteunen – met of zonder menopauze. Neem de aanpak van menopauzeklachten dus gerust op in je algemene verzuimbeleid. Maar hoe pak je dat aan? Onze verzuimexperts staan voor je klaar.
