Scherpe termen als ‘de jacht op zieken’ en ‘kliklijn tegen artsen’ weerklinken de laatste weken als kritiek op de nieuwe maatregelen rond langdurige arbeidsongeschiktheid. Begrijpelijk, want veranderingen roepen altijd hevige emoties op. Maar helaas zet deze polarisatie ook de toon voor het verdere debat. Dat is jammer, want ze miskent de ernst en de complexiteit van het probleem. Willen we het aantal langdurig zieken echt naar beneden krijgen, moeten we bedrijven, artsen en zieke werknemers niet stigmatiseren, maar laten samenwerken.
De realiteit blijft dat het ziekteverzuim in België jaar na jaar stijgt, zowel het kort (<1 maand), het middellange (1 maand tot 1 jaar) als het langdurig verzuim (>1 jaar). De kosten voor onze samenleving worden stilaan onbeheersbaar. Met een verouderende beroepsbevolking nemen de risico’s alleen maar toe. Niet ingrijpen is geen optie meer.
De overheid kiest in haar plannen inderdaad voor meer opvolging en responsabilisering – van werkgevers, werknemers, artsen, regionale diensten voor arbeidsbemiddeling én mutualiteiten. Dat is op zich geen verkeerde weg. Toch blijven in de publieke discussie vooral de negatieve elementen hangen, zoals controle, sancties en kliklijnen. Zo dreigt de fundamentele positieve boodschap – samenwerking stimuleren, preventie versterken en re-integratie ondersteunen – verloren te gaan.
Multidisciplinaire samenwerking
Werkgevers worden geframed als controleurs en verklikkers, behandelend artsen als gemakzuchtig. Dat beeld is oneerlijk en onvoldoende genuanceerd. Ja, veel bedrijven hebben nog stappen te zetten op vlak van een gestructureerd beleid rond werkhervatting en preventie. Evenzeer is het niet correct om behandelende artsen te polariseren alsof ze lichtzinnig omgaan met ziekteverzuim. De overgrote meerderheid handelt volgens hun professionele deontologie, met zorg en verantwoordelijkheid. Wat daar soms ontbreekt, zijn eerder de tijd en de kennis om een actieve rol op te nemen in complexe re-integratietrajecten. De kracht van de nieuwe plannen zit net in de oproep tot samenwerking: vroegtijdig overleg tussen werkgever en werknemer, behandelende artsen betrekken, arbeidsartsen en terug-naar-werk-coördinatoren inschakelen, en regionale arbeidsbemiddelingsdiensten activeren. Die multidisciplinaire aanpak is niet alleen noodzakelijk, maar de enige juiste weg.
Steun in plaats van stigma
Langdurig zieken verdienen steun, geen stigma. Artsen verdienen vertrouwen, geen verdenking. En werkgevers verdienen partners, geen wantrouwen. Maar tegelijk moeten we erkennen dat het huidige systeem kraakt onder zijn eigen gewicht, en dat niets doen geen optie meer is.
Laten we daarom het debat ont-polariseren en voorbij de slogans gaan. Polarisatie kan misschien even mobiliseren, maar brengt geen duurzame oplossing. Laten we het actieplan niet reduceren tot termen als "jacht" of "kliklijn", maar erkennen dat een brede beweging nodig is, waarin gedeelde verantwoordelijkheid, solidariteit en preventie hand in hand gaan. Nuanceren is nodig. Maar evenzeer moeten we samen in actie schieten.
